Κυρία/ε πρόεδρε
Κυρίες βουλεύτριες,
Κύριοι βουλευτές,
Αξιότιμοι παρευρισκόμενοι,
Καταρχάς θα ήθελα να ευχαριστήσω εκ μέρους της Colour Youth – Κοινότητας LGBTQ Νέων Αθήνας για την πρόσκληση το Συ.Ρι.Ζα και το Ποτάμι.
Η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου αποτελεί τη μεγαλύτερη και πιο σημαντική διεκδίκηση της τρανς κοινότητας εδώ και χρόνια και η κατάθεση του σχεδίου νόμου στην Επιτροπή αποτελεί ένα εξαιρετικό βήμα προόδου.
Η δυνατότητα τα τρανς άτομα να αλλάζουν τα χαρτιά τους έτσι ώστε αυτά να αντικατοπτρίζουν το φύλο τους είναι βασική και απαραίτητη προϋπόθεση για την αναγνώριση της ίδιας τους της ύπαρξής και την προστασία των δικαιωμάτων τους. Χωρίς αυτήν τα άτομα είναι εκτεθειμένοι στη βια και τις διακρίσεις σε κάθε τομέα της ζωής τους. Δεν υπάρχουν χώροι στους οποίους μπορούν να αισθανθούν πραγματική ασφάλεια καθώς η τρανσφοβία είναι βαθιά ριζωμένη μέσα στην ελληνική κοινωνία.
Ξεκινώντας ήδη από το σχολείο τα τρανς παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με τρανσφοβικές συμπεριφορές συμμαθητών αλλά και καθηγητών που μπορεί να εκφράζονται άμεσα, με την υποστήριξη απόψεων όπως ότι τα τρανς άτομα είναι άρρωστα ή ανώμαλα την άρνηση σεβασμού της ταυτότητας του παιδιού, αλλά και έμμεσα με την προαγωγή cis-σεξιστικών αντιλήψεων. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο οι τρανσφοβικές λεκτικές αλλά και σωματικές επιθέσεις βρίσκουν πρόσφορο έδαφος, μένοντας μάλιστα τις περισσότερες φορές ατιμώρητες από το διδακτικό και διοικητικό προσωπικό του σχολείου.
Αντίστοιχα προβλήματα αντιμετωπίζουν τα άτομα που συνεχίζουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Διδακτικό προσωπικό και συμφοιτητές που αρνούνται να σεβαστούν την ταυτότητα τους και να χρησιμοποιήσουν το όνομα και τις αντωνυμίες τους, ανεπιθύμητο Outing με την δημοσιοποίηση των φοιτητικών καταλόγων στους οποίους αναγράφεται το όνομα της ταυτότητας και άρνηση ακόμα από τις υπηρεσίες και τις γραμματείες των σχολών να εξυπηρετήσουν τα άτομα καθώς δεν πιστεύουν ότι είναι αυτά.
Η πρόσβαση στην εργασία αποτελεί, για τα περισσότερα άτομα ένα δύσκολο, εάν όχι ακατόρθωτο εγχείρημα. Οι περισσότεροι εργοδότες δεν είναι πρόθυμοι να προσλάβουν ή να συνεχίσουν να απασχολούν ένα τρανς άτομο, με αποτέλεσμα πολλά τρανς άτομα να αναγκάζονται να κρύψουν τα ταυτότητα τους στο χώρο εργασίας τους. Ακόμη η πρόσβαση των τρανς ατόμων στην υγεία δυσχεραίνεται από τις τρανσφοβικές αντιλήψεις του ιατρικού προσωπικού αλλά και την έλλειψη κατάλληλης εκπαίδευσης πάνω σε ζητήματα ταυτότητας φύλου, θέτοντας την υγεία των τρανς ατόμων σε κίνδυνο.
Οι διακρίσεις και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα τρανς άτομα λόγω της αναντιστοιχίας ανάμεσα στο φύλο τους και το φύλο που αναγράφεται στα επίσημα έγγραφα τους είναι τεράστιες και για αυτόν ακριβώς το λόγο, η κατάρτιση του νομοσχεδίου για την Νομική Αναγνώριση της Ταυτότητας Φύλου αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα για την προστασία των τρανς ατόμων. Το νομοσχέδιο αν και περιλαμβάνει κάποιες πολύ σημαντικές διατάξεις, όπως την κατάργηση κάθε ιατρικής ή ψυχιατρικής προϋπόθεσης για την διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου, δυστυχώς αποκλείει μεγάλα κομμάτια της τρανς κοινότητας από τη διαδικασία, ενώ και η ίδια η διαδικασία απέχει σε πολλά σημεία από τις προδιαγραφές που έχει καθορίσει το Συμβούλιο της Ευρώπης και έχουν εφαρμόσει άλλες Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Μάλτα.
Το πρώτο και κύριο πρόβλημα του σχεδίου είναι η πρόβλεψη αλλαγής της ληξιαρχικής πράξης μέσω δικαστικής διαδικασίας, η οποία απαιτεί το άτομο να πιστοποιήσει ενώπιον δικαστηρίου το φύλο του. Αυτό, σε συνδυασμό με την αναφορά της εξωτερικής εμφάνισης ως στοιχείο προς εξέταση από τον/την εκάστοτε δικαστή, καταργεί την έννοια του αυτοπροσδιορισμού, αφού το φύλο των τρανς ατόμων θα τίθεται υπό εξέταση από κάποιον τρίτο.
Ταυτόχρονα, δεν υπάρχει σαφής διαδικασία για την αλλαγή των υπόλοιπων εγγράφων του ατόμου, εμπλέκοντας το σε μια χρονοβόρα και δαιδαλώδη διαδικασία και αφήνοντας το εκτεθειμένο στην τρανσφοβία και τις προκαταλήψεις των υπαλλήλων των εκάστοτε υπηρεσιών. Ειδικά για τους τίτλους σπουδών ΑΕΙ και ΤΕΙ θα πρέπει να υπάρξει σαφής αναφορά με την οποία τα ιδρύματα θα υποχρεώνονται να εκδίδουν νέα διπλώματα και πιστοποιητικά στα άτομα που διορθώνουν το καταχωρισμένο τους φύλο.
Επίσης, ο ηλικιακός περιορισμός των 17 ετών στερεί από τα ανήλικα τρανς άτομα την δυνατότητα να αιτηθούν για αλλαγή των εγγράφων τους ακόμα και αν έχουν την συγκατάθεση και τη στήριξη των γονέων ή κηδεμόνων τους. Με αυτό τον τρόπο τα ανήλικα άτομα στερούνται το δικαίωμα στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, δικαίωμα το οποίο κατοχυρώνεται και από το σύνταγμα της χώρας. Η άρση αυτού του περιορισμού είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την προστασία των τρανς παιδιών και τη διασφάλιση της ασφάλειας τους. Με δεδομένο μάλιστα πως τα νέα άτομα άνω των 15 ετών έχουν το δικαίωμα να συνάπτουν συμβάσεις εργασίας αλλά και να παντρεύονται, ο αποκλεισμός τους από τη διαδικασία της νομικής αναγνώρισης είναι παράλογος.
Ακόμη, το σχέδιο νόμου δεν καλύπτει ρητά τα άτομα που δεν αυτοπροσδιορίζονται ως άντρες ή ως γυναίκες, αφήνοντας τα εκτός της διαδικασίας. Θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για δυνατότητα κενής ή τρίτης καταχώρησης στις ληξιαρχικές πράξεις γέννησης, η οποία θα μπορεί να χρησιμοποιείται από Non-binary τρανς άτομα αλλά και για τα intersex βρέφη, μέχρι αυτά να είναι σε ηλικία που θα μπορούν να αποφασίσουν από μόνα τους το φύλο τους.
Μια ακόμη ομάδα η οποία αποκλείεται από την πρόσβαση στη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου με το παρόν νομοσχέδιο είναι τα άτομα που δεν έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για πρόσφυγες, μετανάστες/ριες με άδεια παραμονής, αλλά και Έλληνες που έχουν ληξιαρχική πράξη γέννησης εξωτερικού.
Τέλος, θα πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες προβλέψεις συμπεριλαμβανομένης και της τροποποίησης του συστήματος της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, ώστε τα τρανς άτομα που έχουν αλλάξει τα έγγραφα τους να μπορούν να έχουν πρόσβαση στην ασφαλιστική κάλυψη όλων των ιατρικών εξετάσεων ή άλλων ιατρικών διαδικασιών. Με το παρόν σύστημα, δεν επιτρέπεται η καταχώρηση εξετάσεων που θεωρούνται έμφυλες σε άτομα “του άλλου φύλου”. Οι εξετάσεις αυτές όμως θα είναι απαραίτητες για την υγεία πολλών τρανς ατόμων, από τη στιγμή που οι ιατρικές διαδικασίες φυλομετάβασης δε θα αποτελούν προϋπόθεση για την αλλαγή του καταχωρισμένου φύλου.
Συνοψίζοντας, θεωρούμε καιριας σημασιας την επέκταση του σχέδιου νομου, λαμβάνοντας υπόψιν τις προτάσεις των οργανώσεων της κοινότητας αλλα και ανεξάρτητν φορέων όπως ο Συνήγορος του πολίτη, ώστε να αντικατοπτρίζει τα διεθνή στανταρ προστασία των τρανς ανθρωπων, και ελπίζουμε πως ολα τα δημοκρατικά κόμματα θα μείνουν σταθερά στις μεχρι προτινος δεσμευεις τους για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υπερψηφιζοντας το νομοσχέδιο.
Σας ευχαριστώ πολύ.